31ರಂದು ಬೇಂದ್ರೆ ಅವರ 130ನೇ ಜನ್ಮ ದಿನಾಚರಣೆ

 ‘ಜನಪದ ಛಂದವೆಂದರೆ ಬೇಂದ್ರೆ; ಬೇಂದ್ರೆ ಎಂದರೆ ಜನಪದ ಛೆಂದ’ ಎನ್ನುವಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ನಂಟು ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ‘ನನಗೂ ನಿನಗೂ ಅಂಟಿನ ನಂಟಿನ ಕೊನೆ ಬಲ್ಲವರಾರು ಕಾಮಾಕ್ಷಿ’ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯದರ್ಶನದ (Value Perception) ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ತತ್ವದಲ್ಲಿ (Self Theory)ಆತ್ಮ ವಿಕಾಸ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು (Growth Force) ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಂಡು `ಹದಾ ಒಳಗಾs ಇಲ್ದ ತಮ್ಮಾ, ಪದಾ ಹೊರಗಾs ಬರೂದಿಲ್ಲಾ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಬೇಂದ್ರೆ. 

ಕನ್ನಡ ನವೋದಯ ಸಂದರ್ಭವು ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಪ್ರತಿಭಾನಾ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿದ್ದಂತ ಕಾಲ. ಕನ್ನಡ-ಕರ್ನಾಟಕ-ಕನ್ನಡಿಗರ ಏಕೀಕರಣವಾಗಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯವು ವೃತದಂತೆ ಸ್ವೀಕೃತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಮಗ್ನರಾದ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ-ಸ್ನೇಹಿತ ಪರಂಪರೆಯೊಂದು ಈ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ರೂಪಗೊಂಡಿತು. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ಪರ್ಧೆ, ಪ್ರಚಾರ, ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗಳನ್ನು ಬದಿಗೊತ್ತಿ, ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಪರಮಧ್ಯೇಯವೆಂಬಂತೆ ಅನೇಕ ಮಹನೀಯರು ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೆತ್ತುಕೊಂಡರು. ಇಂತಹ ಮಹನೀಯರಲ್ಲಿ ಯಾರ ಸಾಧನೆ ಹೆಚ್ಚು, ಯಾರ ಸಾಧನೆ ಕಡಿಮೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ತಮ್ಮ ಸಮಕಾಲೀನ, ಹಿರಿಯ ಸಮಕಾಲೀನರ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ತೆರೆದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಪ್ರಕಾಶಗೊಳಿಸಿದ ಸ್ನೇಹ ಸಾಹಿತ್ಯದಿಂದೊಡಗೂಡಿ, ಅನೇಕ ಗಿರಿ-ಶಿಖರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಭವ್ಯ ಮನೋಹರವಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸಿದ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಕನ್ನಡ ನವೋದಯ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಸಂದೋಹ ನೆನಪಿಗೆ ತರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಿಖರ ಸಾದೃಶ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಸಾಧನೆಯುಳ್ಳ ಬೇಂದ್ರೆ ಮಾಸ್ತರ ಚಿರನೂತನರು, ಚಿರಚೇತ ನರು, ವಿಶಿಷ್ಟರು. ಕನ್ನಡದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ವಿಧಿಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಚಾಲನೆಕೊಟ್ಟು ಕನ್ನಡ ತೇರನ್ನು ಎಳೆದವರು.

ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಬರವಣಿಗೆಗೆ ತೊಡಗಿದ ಸಂದರ್ಭ ಅತ್ಯಂತ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದುದು. ಅನೇಕ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಉಳ್ಳದ್ದು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ಮೂಲಕ ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಜಾಗತಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಜ್ಞಾನ ಶಿಸ್ತುಗಳ ಪರಿಚಯ ಭಾರತೀಯ ಕೆಲವೇ ಸುಶಿಕ್ಷಿತ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾಯಿತು. ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೋರಾಟದ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಹೊಸ ಸೃಷ್ಟಿಯೊಂದು ರೂಪಗೊಂಡಿತು. ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ವಿವಿಧ ಕಾಲ ದೇಶಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಪರಂಪರೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅರಿವಿನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಆಗುಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬರವಣಿಗೆಯ ದೊಡ್ಡ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಜ್ಞಾನ ಸ್ಪೋಟಗಳ ನೇತ್ಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಂಡು, ಗೊಂದಲದ ಗೂಡಾಗದಂತೆ ಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯೊಂದಿಗೆ ಜನಪದ ಭಾಷಾ ಕಾವ್ಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ನೆಲೆಯನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೂಪ ನಿರೂಪಣೆಯನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾ ತ್ಕರಿಸಿಕೊಂಡು ಒದಗಿಸಿದ ವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಥಿಗರು ದ.ರಾ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು.

ಒಂದು ಕಾವ್ಯ ಪರಂಪರೆ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ್ದು, ಅನೇಕ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ದುಡಿದಿದ್ದು, ರೋಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದ್ದು, ಭೂಮಿ-ಗಗನ, ಮಾನವ-ದೇವ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ-ನಾಗರೀಕತೆ, ಆತ್ಮ-ಅಧ್ಯಾತ್ಮ, ಸಾಫಲ್ಯ-ವೈಫಲ್ಯ ಹಲವು ತರಹದ ದ್ವಂದ್ವ ಹಾಗೂ ಹೋರಾಟಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕಾವ್ಯದ ಪ್ರತಿಮೆಯುಳ್ಳ (Poetic Imagery)  ವಿಚಾರಗಳ ಸಹಭಾವ (Thoughts of Association)ದಲ್ಲಿಯೇ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಯಿತು. 

ಮಣ್ಣಿನ ಸತ್ವವನ್ನು ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಬೇಂದ್ರೆಯವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುವುದು. ಇವರ ಕಾವ್ಯ ಅಂಥ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಅರಳಿರುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಜನ ಅನುಭವಿಸುವ ಸುಖಃ-ದುಃಖದ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡು ಹೃನ್ಮನಗಳನ್ನು ತಟ್ಟುವ ಗುಣ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು, ನಿಸರ್ಗ ಹಾಗೂ ಬಾಳಿನ ಆಳದಲ್ಲಿ ಧುಮು-ಧುಮುಕಿಸುವ ಹಲವು ನಾದಗಳನ್ನು ಸೆರೆ ಹಿಡಿದು, ವಿಕ್ಷಿಪ್ತತತೆ (Contradiction)  ಯನ್ನು ಮೀರಿ, ದೌರ್ಜನ್ಯ (Tyranny) ಮತ್ತು ದಮನಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಬಂಡೆದ್ದು, ಸಿಡಿದೆದ್ದ ಚೈತನ್ಯ(Rebellious Spirit) ದಿಂದ ಕಾವ್ಯದ ಅಪದ್ರಕ್ಷಕ (Savioar) ರಾಗಿ ಪಟ್ಟ ಪಾಡೆಲ್ಲಾ ಹುಟ್ಟು ಹಾಡಾಗುತ್ತಾ, ನವನವೋನ್ಮೇಷ ಶಾಲಿಯಾದ ಪ್ರತಿಭಾ ಕಲ್ಪನೆಯ ನವೀನ ದಿಗಂತಗಳನ್ನು ತೆರೆದು ತೋರುತ್ತಾ, ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುತ್ತಾ, ಬದುಕಿನ ಅನುಭವ ಶಿಖರಗಳನ್ನು ಅಭಿಜಾತ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ದರ್ಶನಂಗೈದಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಬದುಕಿನ ಮೂಲ ಮನೋಧರ್ಮದ ಸಹಸ್ರ ಮುಖಗಳ ಕವಿಯ ಹೃದಯಾನುಭವದಲ್ಲಿ ಹಾದು ಬಂದಾಗ ಅವುಗಳ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಅಶಾಂತಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಪರ (Individualism) ವಾದ, ಪ್ರತ್ಯೇಕ (Separatism)  ವಾದ, ವೈಯಕ್ತಿಕ (Personalism)  ವಾದ, ಸ್ವಾರ್ಥನಿಷ್ಠ (Selfishness), ಭೋಗಾಸಕ್ತ (Sensualism)  ವಾದ, ಪರಹಿತವಿಮುಖವಾದ, ಸ್ವೇಂದ್ರಿಯ ತರ್ಪಣಾಬುದ್ದಿ, ಜೀವನಕ್ಕೆ ನಲಿವನ್ನೋಡುವ ಸಖಿಗೀತವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿ ರಸಿಕರ ಹೃದಯವನ್ನು ತಣಿಸಿ, ಅಪ್ಪಟವಾದ ಹಾಲಿನ ಕೆನೆಯಂತೆ ಹವ್ಯಾಜವಾದ ವಾತ್ಸಲ್ಯ ಉಕ್ಕಿ, ಕರುಳಿನ ವಚನಗಳಾಗಿ ರೂಪತಾಳಿ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು, ಒಳಗಿನ ಕೊರಗನ್ನು ಕವಿ ಹೊರೆಗೆ ತೋಡಿಕೊಂಡಾಗ ಅದು ಸವಿಯಸೊಲ್ಲಾಗಬಹುದೆಂಬ ಶೆಲ್ಲಿಯ ಆ ಸಿದ್ದಾಂತದ (Our swetest songs those that tell of saddest thought)  ಈ ಮಾತನ್ನು ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ‘ಅಳು ನುಂಗಿ ನಗು ಒಮ್ಮೆ ನಾನೂನು ನಕ್ಕೇನs’ ಎಂಬ ತತ್ವ ಸುಧೆಯನ್ನು ಸವಿದ ಮಹಾನುಭಾವರು. ತಮ್ಮ ದುಃಖವೆಷ್ಟೇ ಇರಲಿ ಅದು ಅವರ ರಸಾನುಭವದ ಸ್ಪರ್ಷದಿಂದ ರಸಿಕರಿಗೆ ರಸಾಯನವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದ ಹಲವಾರು ನಿದರ್ಶನಗಳಿವೆ. ಅಂತಹ ಅಪೂರ್ವ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಕಾವ್ಯಗೊಂಚಲು ಅಣು-ಮಹತ್(Epsilon and infinity)  ನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮಹಾ ಕವಿತೆ (Epopee)  ಗಳು ಬೇಂದ್ರೆಯವರದು. 

ಪ್ರಕೃತಿ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಕುರಿತು ಈ ನಿತ್ಯ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಆನಂದದ ದೃಷ್ಟಿ ವಿಶ್ವದೇವತಾ ತತ್ವ (Pantheism), ವಿಗ್ರಹ ಆರಾಧನೆ (Pagan), ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಕ ಬುದ್ದಿ ವಿಲಾಸದಲ್ಲಿಯೂ ಕಣ್ಣಿಗೂ ಕಣ್ಣಾಗಿ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಇರುವಂತ ಮೌನದ ಧ್ವನಿಯಂತೆ ಪರಿಸ್ಪಂದಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ನಭಕ್ಕೆ ಏನಿದೆ ನೆಲದೋಳ್ ಆಸೆ ; ನೆಲಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಅದರ ಶುಷ್ಕ ಪಿಪಾಸೆ! ನಭ ಪುರುಷ; ನೆಲ ಪ್ರಕೃತಿ. ಇದು ಸನಾತನ ಧರ್ಮ ದ್ವಂದ್ವ. ಮಳೆ ಮೋಡವೆಂದರೇನು, ನಾನು (ಮಳೆ ಮೋಡ) ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಮಗಳು (I am the doughter of earth and water)  ಎಂದಿದೆ ಶೆಲ್ಲಿ ಕವಿಯ ಮೋಡ. ಆದರೆ ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆ ಇನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ  ನೆಲವೆಣ್ಣಿ ತನ್ನಬಾನೊಡೆಯ ಚಿರವಿರಹದ ವ್ಯಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಾದುಕಾದು ಅವಳ ಕಣ್ಣೀರು ಕಡಲಾಗಿ, ಉಗಿಯಾಗಿ, ಉಕ್ಕಿ ಮೋಡವಾಗಿ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ ‘ದೇಹಿ’ ಎಂಬ ಬಾನೊಡೆಯನ ಕಾಲಿಗಡಸಿ ತಿರುಗಿ ಉದುರಿದಾಗ ಅವಳ ಎದೆ ಹಚ್ಚಗೆ ನವಿರುತ್ತದೆ. ಎಂಥ ಭಾವ ನವಿರೇಳಿಸುವ ಊಹೆಯ ಈಹೆ. ಇದು ಬರೀ ಮಾತುಗಳ ಪವಣಿಕೆ ಅಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಪದಪದವೂ ಪದಕದ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಇವೆಲ್ಲಾ ಸೇರಿ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಗುಡುಗುತ್ತಿರುವ ಮೇಘವಿದೆ. ಸತ್ಯವನ್ನೇ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಅರಳಿಸುವ ಮಾತುಗಾರಿಕೆ ಇದು. ಇವುಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅಕ್ಷಯ ನಿಧಿಯಾಗಿ ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬಾಳಬಂದಿದ್ದಾರೆ ಬೇಂದ್ರೆ. 

ಇಷ್ಟೊಂದು ವಿಧವಾಗಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಜಾನಪದ ಲಯಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ ಆಧುನಿಕ ಕವಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಲ್ಲವೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು.

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ಕವಿತೆಗಳು ಕಾವ್ಯ ಗುಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕೆಳಗಿಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಅನುಭವ ಆಳದಿಂದ ಮೂರ್ತಗೊಂಡು ವಾಚಕನ ಹೃದಯದ ತಳಮುಟ್ಟಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಯಾವ ಸದ್ದುಗದ್ದಲವಿಲ್ಲದೇ ಪ್ರಶಾಂತವಾದ ಚಂದ್ರೋದಯದ ಬೆಳ್ಗಾಂತಿ ಪಸರಿಸುವಂತೆ ಸುಖ-ದುಃಖ, ಸಂತೋಷ, ಸೌಂದರ್ಯ, ವಾತ್ಸಲ್ಯ, ಪ್ರೇಮ, ಅಮೃತಾನುಭವ ಯಾವುದರ ಒಂದು ಭಾವವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರೂ ಅದು ಜೀವನದ ವಿಶಾಲ ಪರಿಧಿಯನ್ನು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದರು ತೆರೆಯುತ್ತದೆ. ಆ ರಸಪಾಕದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಹಾಲುಗಡಲಿನ ಸೀಮೆಯಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾಗಿ ಕಾಣುವ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹಿಡಿ-ಹಿಡಿಯಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಿ ಆನಂದಿಸುವ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಕೃತಿ, ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಪ್ರಸಾದಕರು ಬೇಂದ್ರೆಯವರು. ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಪಾಡು-ಪಾಡಾಗಿಯೇ ಉಳಿದರೆ ಹಾಡಾಗುವುದು ಹೇಗೆ? ಎಂಬುದನ್ನು ಕವಿ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಉತ್ತರ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ-ನೀಡಿರುವ ಕವಿಯ (31 ಜನವರಿ 1896 : 26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1981) 130ನೇ ಜನ್ಮದಿನಕ್ಕೊಂದು ಶಿರಸಾಷ್ಟಾಂಗ ಪ್ರಣಾಮಗಳು.

– ಪ್ರೊ|| ಬಾತಿ ಬಸವರಾಜ್, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಲಹೆಗಾರರು,  

ದವನ ಕಾಲೇಜು, ದಾವಣಗೆರೆ.  88845 27130