ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಎಂದ ಕೂಡಲೇ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಮುಂದೆ ಬಂದು ನಿಲ್ಲುವುದು ಏಳುಸುತ್ತಿನ ಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ, ಸಿಡಿಲಿಗೂ ಬೆಚ್ಚದ ಉಕ್ಕಿನ ಕೋಟೆ, ಈ ಉಕ್ಕಿನ ಕೋಟೆಗೂ ಮುರುಘಾ ಮಠಕ್ಕೂ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧವಿದೆ.
ಓರ್ವ ದನಕಾಯುವ ಹುಡುಗ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ನೆರಳಿನಾಶ್ರಯವಾಗಿ ಸರ್ಪವೊಂದು ಇದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡು “ಮುಂದೆ ನೀನು ರಾಜನಾಗುತ್ತೀಯ” ಎಂದು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದ ಶ್ರೀ ಮುರುಘಾ ಶಾಂತ ವೀರಸ್ವಾಮಿಗಳ ಕೃಪಾಶೀರ್ವಾದದಿಂದ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪಾಳೇಗಾರರಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತ ನೀಡಿದ ದೊರೆಯೇ ಬಿಚ್ಚುತ್ತಿ ಭರಮಣ್ಣನಾಯಕ
ಗುರುವಿನ ದೃಷ್ಠಿಗೆ ಬಿದ್ದ ಭವಿ-ಭಕ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ, ಗುರು-ಅಜ್ಞಾನದ ಅಂಧಕಾರದಿಂದ ಸುಜ್ಞಾನದ ಬೆಳಕಿನೆಡೆಗೆ ಶಿಷ್ಯನನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಾನೆ, ನರ ಜನ್ಮ ವನ್ನು ಕಳೆದು ಹರ ಜನ್ಮವನ್ನಾಗಿಸುವವನು ಗುರು, ಶಿವಪಥವರಿವೊಡೆ ಗುರುಪಥ ಮೊದಲು” ಎಂದು ವಿಶ್ವಗುರು ಬಸವಣ್ಣನವರು ತಮ್ಮ ಒಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಗುರುವಿನ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾರೆ.
“ಹರ ಪೂಜೆ – ಗುರು ಸೇವೆ” ವರಪುಣ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದೊರಕುವಂತಹ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಗುರುವಿನ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಕೊನೆ, ಮೊದಲಿಲ್ಲ.
“ಗುರು’ಗಳದು ನಡೆ-ನುಡಿ ಒಂದಾದ ಬದುಕು. ಅವರು ನುಡಿದಂತೆ ನಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಡೆದಂತೆ ನುಡಿಯುತ್ತಾರೆ. “ಗುರುವಿನ ನುಡಿ ಶಿಷ್ಯನ ಬಾಳಿಗೆ ಮುನ್ನುಡಿ”ಕೂಡಲ ಸಂಗನ ಶರಣರು ಮನದೆರೆದು ಮಾತನಾಡಿದರೆ ಲಿಂಗವನ್ನೇ ಕಾಣಬಹುದು” ಎನ್ನುವಂತೆ ಮುರುಘಾ ಶಾಂತವೀರ ಗುರುಗಳ ನುಡಿ ನನಸಾಗಿ ಬಿಚ್ಚುಗತ್ತಿ ಭರಮಣ್ಣನಾಯಕ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪಾಳೇಗಾರರಾಗಿ ಪಟ್ಟಾಭಿಷಿಕ್ತರಾಗಿ ಜನೋಪಯೋಗಿ ಕೆಲಸ-ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ, ತಮ್ಮ ಶೌರ್ಯ-ಸಾಹಸವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಾರೆ.
“ಆಚಾರಕ್ಕೆ ಅರಸಾಗಿ, ನೀತಿಗೆ ಪ್ರಭುವಾಗಿ ಮಾತಿನಲಿ ಚೂಡಾಮಣಿ ಯಾಗಿ, ಜಗಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಜ್ಯೋತಿಯೇ ಆಗಿ” ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಜೆಗಳ ಹೃದಯ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. “ಗುರು ಋಣ” ತೀರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಚಿತ್ರಕಲ್‌ದುರ್ಗದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ “ಮುರುಘಾ ಶ್ರೀಗಳಿಗೆ’ ಕಲ್ಲಿನ ಮಠವನ್ನು ಭರಮಣ್ಣನಾಯಕರು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ.
ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಮಠ ಇದ್ದರೆ, ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಬಂದು ಹೋಗಲು ಭಕ್ತರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗೆ ಒಂದು ಮಠ ಕಟ್ಟಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲ ಉಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದ “ಗುರುಗಳು” ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಒಂದು ಕೈ ಬೆತ್ತವನ್ನು ಒಗೆದಾಗ, ಆ ಬೆತ್ತ ಬಂದು ಬಿದ್ದುದು ಈಗಿರುವ “ಮುರುಘಾ ಮಠದ ನೆಲದ ಮೇಲೆ”ಅಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ಒಂದು ಮಠ ನಿರ್ಮಾಣವಾದದ್ದು ಇತಿಹಾಸ-ಮುರುಘಾ ಪರಂಪರೆ ಟಿಸಿಲೊಡೆದು ಹತ್ತಾರು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಮಠದ ಕೀರ್ತಿಯು ಹರಡುವಲ್ಲಿ, ಸಾಲದಲ್ಲಿದ್ದ ಮಠವು-ನವಕೋಟಿ ನಾರಾಯಣದ ಮಠ ಆಗಿದ್ದು-ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾರಾಜ ನಿರಂಜನ ಜಯದೇವ ಜಗದ್ಗುರುಗಳವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ.
“ಜಯದೇವ ಜಗದ್ಗುರುಗಳವರ ಕಾಲ ಮಠದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣಾಕ್ಷರಗಳಿಂದ ಬರೆದಿಡುವಂತಹ ಕಾಲ”. ಮಠದ ನಾಲ್ಕು ಗೋಡೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಆತ್ಮೋದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸದೇ-ಲೋಕೋದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಗಲಿರುಳೂ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಮಹಾಚೇತನ” ಜಯದೇವ ಜಗದ್ಗುರುಗಳು”.
ಕರ್ತೃ ಶ್ರೀ ಗುರು ಮುರುಘೇಶನ ಅಪ್ಪಣೆಯಾದ “ಸುತ್ತು-ಕಟ್ಟು” ಅಂದರೆ ಸಮಾಜದ ಕಟ್ಟು ಸಡಿಲವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಸುತ್ತುವುದರ ಮುಖಾಂತರ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಮಣಿಹ ಆಗಬೇಕಾಗಿದೆ. “ದೇಶ ಸುತ್ತಬೇಕು-ಕೋಶ ಓದಬೇಕು” ಎನ್ನುವ ನಾಣ್ನುಡಿಯಂತೆ, ಸಮಾಜವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಶ್ರಮಿಸಿದ ಅವರಿಗೆ ಇಂದಿಗೂ ಯಾರೂ ಸಾಟಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯ ಮಾತಲ್ಲ.
“ಸುಶಿಕ್ಷಿತರಾಗದೇ ಸಮಾಜೋದ್ಧಾರ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ” ಎಂಬುದನ್ನರಿತ ಗುರುಗಳು ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ “ಶ್ರೀ ಜಯದೇವ ಉಚಿತ ಪ್ರಸಾದ ನಿಲಯಗಳನ್ನು “ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದರ ಮುಖಾಂತರ ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ, ಅನ್ನ, ಆಶ್ರಯ, ಅರಿವು ನೀಡಿ ಉದ್ಧರಿಸಿದ ಮಹಾನ್ ಚೇತನ” ಜಯದೇವ ಜಗದ್ಗುರುಗಳು” “ಗುರುಗಳಿಗೇ – ಗುರುಗಳಾಗುವಂತಹ ದಿವ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಉಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದವರು, ಅದರು”.
ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು ಆಗ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ಆಳುತ್ತಾ, ಜನೋಪಯೋಗಿ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ “ರಾಜಋಷಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಕಾಲವದು”. “ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಯದೇವ ಜಗದ್ಗುರುಗಳವರು ಋಷಿ ರಾಜರಾಗಿದ್ದವರು” “ಅರಮನೆ-ಗುರುಮನೆ ಸೇರಿ ಮಹಾಮನೆ, ಮಹಾಮನ, ಮಹಾ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯಗಳು ನಡೆದು ಇತಿಹಾಸ ಪುಟ ಸೇರಿದ ಕಾಲವದು. ಅವರ ನಂತರ ಶೂನ್ಯ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಅಧಿಪತಿಗಳಾದವರು ಶ್ರೀ ಮನ್ಮಹಾರಾಜ ನಿರಂಜನ ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಜಯವಿಭವ ಮುರುಘರಾಜೇಂದ್ರ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು ಸಾತ್ವಿಕ ಸ್ವಭಾವದವರು.
1962 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ದೇಶದ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀಮಠದ ಭಂಡಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಬಂಗಾರದ ಆವುಗೆ, ಕಿರೀಟ,ಮುದ್ರೆಯುಂಗುರ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಚಿನ್ನದ ಒಡವೆಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದರ ಮುಖಾಂತರ “ರಾಷ್ಟ್ರಪ್ರೇಮ ಮೆರೆದ ಮಹಾಮಹಿಮರು”
ತದನಂತರ ಶೂನ್ಯ ಸಿಂಹಾಸನ ವನ್ನೇರಿದವರು. ವ್ಯಾಕರಣ ಪಂಡಿತರೂ, ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ವತ್ ಹೊಂದಿದ, ಕಂಚಿನ ಕಂಠದ ಶ್ರೀ ಮನ್ಮಹಾರಾಜ ನಿರಂಜನ ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಮುರುಘರಾಜೇಂದ್ರ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು. ತಮ್ಮ ಕಂಚಿನ ಕಂಠದಿಂದ ಬೃಹತ್ ಸಭೆಯನ್ನು ಮೋಜಿಗೊಳಪಡಿಸುವಂತಹ ವಿದ್ವತ್ ಪೂರ್ಣ ಆಶೀರ್ವಚನದ ಅವರ ನುಡಿಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದೆಂದರೆ “ಮತ್ತೊಂದ ಕೇಳದಂತೆ ಕಿವುಡನ ಮಾಡಯ್ಯಾ ತಂದೇ” ಕಿವಿಗಳ ಸೂತಕ ಹೋಯಿತ್ತು ಸದ್ಗುರುವಿನ ವಚನದಂತೆ ಎಂಬಂತಹ ಘನ ಪಂಡಿತರು.
“ಕಂಗಳು ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ನೋಡಲಿಲ್ಲ” ಎನ್ನುವಂತೆ, ಕಣ್ಣಿದ್ದಾಗ ನೋಡಿ ಕಣ್ಣಿನ ಸೂತಕವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಸುವರ್ಣಾವಕಾಶವನ್ನು
ಮುರುಘಾ ಶ್ರೀಗಳು ಕರುಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಬರೀ ನುಡಿ ಶೂರರಾಗದೇ ನಡೆ ವೀರರಾದವರು. ಶ್ರೀ ಜಗದ್ಗುರು ಮುರುಘರಾಜೇಂದ್ರ ವಿದ್ಯಾಪೀಠವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಆಗಲೇ ಮಠದ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಹತ್ತಾರು ಶಾಲಾ-ಕಾಲೇಜುಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಎಸ್.ಜೆ.ಎಂ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬೇಕೆಂಬ ಕನಸನ್ನು ಕಂಡವರು. ಆ ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡಲು ಶೂನ್ಯಪೀಠವನ್ನೇರಿದವರು ಶ್ರೀ ಮನ್ಮಹಾರಾಜ ನಿರಂಜನ ಜಗದ್ಗುರು ಶ್ರೀ ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಮುರುಘರಾಜೇಂದ್ರ ಮಹಾಸ್ವಾಮಿಗಳವರು. ಅವರು “ಕಾವಿಯೊಳಗಿನ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು” ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿದ್ದ ಮೌಢ್ಯ, ಅಜ್ಞಾನ, ಅಂಧಕಾರ, ಕಂದಾಚಾರ, ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಒದ್ದೋಡಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾನ್ ಚೇತನ ಅವರು. ಬಸವಣ್ಣನನ್ನೇ ಹಾಸಿಕೊಂಡು, ಬಸವಣ್ಣನನ್ನೇ ಹೊದ್ದುಕೊಂಡು, ಬಸವನಾಮವನ್ನೇ ಉಸಿರಾಡುತ್ತಾ “ಬಸವ ಪಥ-ಮುಕ್ತಿ ಪಥ” ಎಂಬುದನ್ನರಿತು, ಯಾವುದೇ ಟೀಕೆ ಟಿಪ್ಪಣೆಗಳಿಗೆ ಅಂಜದೇ, ಅಳುಕದೇ ದಿಟ್ಟವಾದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನಿಡುತ್ತಾ ಸಾಗುತ್ತಲಿರುವವರು.
ಬಸವ ತತ್ವವನ್ನು ಸಾಗರದಾಚೆಗೆ ಕೊಡೊಯ್ದವರು, ಬಸವಣ್ಣನವರು ದಯಪಾಲಿಸಿದ ಇಷ್ಟ ಲಿಂಗವನ್ನು, ಆಸಕ್ತರೆಲ್ಲರಿಗೂ ನೀಡಿ, ಶಿವಯೋಗದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ತಿಳಿಸುತ್ತಿರುವ ಶಿವಯೋಗಿಗಳು, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾಮನೆ, ಶರಣ ಸಂಗಮ, ಬಸವ ತತ್ವದಂತೆ ಸರಳ-ಸಹಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಹೋತ್ಸವದ ರೂವಾರಿ, ಬಸವಣ್ಣ ಕಂಡ “ಸಮ ಸಮಾಜದ” ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಅಹರ್ನಿಷಿ ದುಡಿಯುತ್ತಿರುವವರು.
ಶೂನ್ಯಪೀಠದ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಉದಯಿಸಿದ ರವಿಯವರು” ಅವರು. ಕೇವಲ ನುಡಿ ಶೂರರಾಗದೇ, ನುಡಿದಂತೆ ನಡೆ ಇದೇ ಜನ್ಮ ಕಡೆ ಎಂದು, ಬಸವಾದಿ ಶರಣ-ಶರಣೆಯರ ಕಲ್ಯಾಣ ರಾಜ್ಯದ ಆಶಯದ ನುಡಿಗಳನ್ನು ನುಡಿಯುತ್ತಾ, ಆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಾ ಇದ್ದಾರೆ.
“ಭಾರತದ ಮಿಸೈಲ್ ಮ್ಯಾನ್ ಎಂದು ಖ್ಯಾತರಾಗಿರುವ ಡಾ|| ಎ.ಪಿ.ಜೆ. ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ರವರ ಮಾತಿನಂತೆ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಿ ಹಾಗೂ ಕಂಡಂತಹ ಕನಸುಗಳನ್ನು ನನಸು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ, ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡಂತಹ ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ, ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡಂತಹ ಕನಸನ್ನು ನನಸಾಗಿಸಲು ನಿದ್ರೆಯನ್ನು ಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ, ಸಿಗುವ ಸಮಯವನ್ನು ಸಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಿ” ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿತು ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತಂದವರು ಡಾ|| ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಮುರುಘಾ ಶರಣರು.
ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಹರಡಿದ “Covid-19 ತನ್ನ ಕಬಂಧ ಬಾಹುಗಳನ್ನು ಚಾಚಿದಂತಹ ವಿಷಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮುರುಘಾ ಶರಣರು ಚಿಂತಿಸಿ, ಕಂಡ ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಶ್ರಮಿಸಿದ ಫಲವೇ “ಮುರುಘಾಶ್ರೀ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ”
ಪ್ರತಿ ದಿವಸ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್, ಸೀಲ್‌ಡೌನ್‌ಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಹಾಗೂ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದವರು ಹೇರಿದಾಗ, ಮಠದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಕಾಲ ಪೂಜೆ, ಪ್ರಸಾದ, ಅಧ್ಯಯನ, ಅಧ್ಯಾಪನಕಷ್ಟೇ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳದೇ, ಮಠದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ, ವಚನದ ಕಟ್ಟುಗಳು, ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ನಾಣ್ಯಗಳು, ಸ್ಟಾಂಪ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಣ್ಣಿನ, ಹಿತ್ತಾಳೆಯ, ಕಂಚಿನ ಪಾತ್ರೆ, ಪಡಗಗಳು ವಿವಿಧ ನಮೂನೆಯ ಗಡಿಯಾರಗಳು, ಬೆರಳಚ್ಚು ಯಂತ್ರಗಳು, ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು, ಬೀಗ, ಬೀಗದ ಕೈಗಳು, ದೀಪಸ್ಥಂಭಗಳು, ಕತ್ತಿ, ಗುರಾಣಿ, ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ ಇತ್ಯಾದಿ ಯುದ್ದೋಪಯೋಗಿ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು.
ದೊಡ್ಡದೊಡ್ಡ ಹಂಡೆ-ಕೊಡಪಾನಗಳು, ಬಾಂಡಲಿಗಳು, ಲೋಟ, ಚಮಚೆಗಳು ಕಲ್ಲಿನ, ಮರದ, ಲೋಹದ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಅಮೃತ ಶಿಲೆಯ ಕುಶಲ ಕುಸುರಿ ಕೆಲಸದ ವಸ್ತುಗಳು ಬಗೆಬಗೆಯ ಚಿತ್ತಾರ, ಚಿತ್ತಾರದ ಬೊಂಬುಗಳು, ತಪ್ಪಲೆಗಳು, ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ಒಂಟೆ, ನಾಯಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಲೋಹದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ವಸ್ತುಗಳು.
ಶ್ರೀಮಠದ ಮೇನಾ, ರಜತ ಸಿಂಹಾಸನ, ಬಗೆಬಗೆಯ ಕುರ್ಚಿ, ಮೇಜುಗಳು, ಗಂಟೆ-ಜಾಗಟೆಗಳು, ಗೆಜ್ಜೆ ಸರಗಳು, ಅಲಂಕಾರಿಕ ವಸ್ತುಗಳು ಅಪರೂಪದ ಪೇಂಟಿಂಗ್‌ಗಳು, ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಸ್ಟೋವ್‌ಗಳು, ಒಲೆಗಳು, ಬಾಂಡಲಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಹಂಡೆಗಳು, ಕಲ್ಲಿನ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಬಾನಿಗಳು, ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು, ಮಾಸ್ತಿ ಕಲ್ಲುಗಳು, ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಬೀಸುವ ಕಲ್ಲುಗಳು, ಮುದ್ರಣ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು, ಹೊಲಿಗೆ ಯಂತ್ರಗಳು, ಕತ್ತಿ-ಗುರಾಣಿ, ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಗಳು.
ಮಠ ನಡೆದು ಬಂದ ದಾರಿಯ ಅನೇಕ ಚಿತ್ರಗಳು, ಮಠಾಧಿಪತಿಗಳಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನೂರಾರು ಬಿನ್ನಹ ಪತ್ರಗಳು, ಮಠದ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ. ಸುಂದರ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನ ನೆಲಹಾಸಿನ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಅಂತಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಈ ಮ್ಯೂಜಿಯಂನ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿಯೇ, ಬೃಹತ್ ಗೌತ್ರದ ಫಿರಂಗಿಗಳು, ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು, ಮಾಸ್ತಿ ಕಲ್ಲುಗಳು, ಶೂರಗಲ್ಲುಗಳು ಕಲ್ಲಿನ ಆನೆಗಳು ಸ್ವಾಗತಿಸುತ್ತವೆ.
ಚಿತ್ತಾರದ ಬಾಗಿಲನ್ನು ದಾಟಿ ಒಳ ನಡೆದೊಡೆ ತಟ್ಟನೆ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುವುದು, “ಸರ್ವಾಲಂಕರಗೊಂಡ ಪಲ್ಲಕ್ಕಿ, ಪಲ್ಲಕ್ಕಿಯನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಒಂದು ಆನಂದ, ಜೊತೆಗೆ ಛತ್ರಿ, ಚಾಮರಗಳು, ಪಟಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ.
ಅರಿದೊಡೆ ಶರಣ, ಮರೆದೊಡೆ ಮಾನವ
ಸೋಹಂ ಎಂದೆನಿಸದೇ ದಾಸೋಹಂ ಎಂದೆನಿಸಯ್ಯ,
ದಯೆ, ಕಾಯಕ, ದಾಸೋಹ, ಅರಿವು
ಸಮಾನತೆ ಶಿವಯೋಗ ಎನ್ನುವ ಬಿರುದಾವಳಿಗಳ ಪಟಗಳು ಫಳಫಳ ಹೊಳೆಯುತ್ತಾ ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.
ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು ಅಂದರೆ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ದೊಡ್ಡ ಉಗ್ರಾಣಗಳು. “ಶ್ರೀ ಮಠದ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಮುರುಘಾ ವನಕ್ಕೆ ಕಿರೀಟ ಪ್ರಾಯವಾಗಿ ಮುರುಘಾ ಶ್ರೀ ಮ್ಯೂಜಿಯಂ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ.” “ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪ್ರವಾಸ ಅಂದರೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೋಟೆ-ಕೊತ್ತಲಗಳು, ನವೀಕೃತಗೊಂಡ ಮುರುಘಾ ಮಠ, ಮುರುಘಾ ವನ ಮತ್ತು ಮುರುಘಾಶ್ರೀ ಮ್ಯೂಜಿಯಂ ಎಂಬುದು ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿ ಮಾತಲ್ಲ”. ಒಂದೇ ಎರಡೇ ಒಪ್ಪವಾಗಿ ಚೊಕ್ಕವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳು ಸಾಲುವುದಿಲ್ಲ.
“ಕಂಗಳು ತುಂಬಿದ ಬಳಿಕ ನೋಡಲಿಲ್ಲ” ಎನ್ನುವಂತೆ ಕಣ್ಣಿದ್ದಾಗ ನೋಡಿ ಕಣ್ಣಿನ ಸೂತಕವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಸುವರ್ಣಾವಕಾಶವನ್ನು ಮುರುಘಾ ಶ್ರೀಗಳು ಕರುಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಮೂಗೂರು ಮಲ್ಲಪ್ಪನವರು ಜೋಗದ ವೈಭವ ಕುರಿತು ಹೇಳುವಂತೆ ಸಾಯುವುದರೊಳಗೆ ನೋಡು ಒಮ್ಮೆ ಮುರುಘಾಶ್ರೀ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಅನ್ನು, ಮುರುಘಾ ವನವನ್ನು, ಮುರುಘಾಮಠದ ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಹಾಗೂ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ನೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳಾದ ಸನ್ಮಾನ್ಯ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಹೇಳುವಂತೆ ಸ್ವಚ್ಛ ಅಭಿಯಾನ, ಸ್ವಚ್ಛ ಪರಿಸರ, ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್ ಇಲ್ಲಿ ಅನಾವರಣಗೊಂಡಿದೆ.
“ಕಾವೇರಿ ರಂಗನ ನೋಡದ ಕಂಗಳಿದ್ಯಾಕೋ” ಎಂಬ ದಾಸವಾಣಿಯಂತೆ, ಮುರುಘಾಮಠದ ಚೆಲುವು ನೋಡದ ಕಂಗಳಿದ್ಯಾತಕೋ ಎಂದು ಘಂಟಾಘೋಷವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು.
ಎಂ.ಕೆ. ಬಕ್ಕಪ್ಪ
ಸಹ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ, ಶ್ರೀ ಜಗದ್ಗುರು ಮುರುಘರಾಜೇಂದ್ರ
ಶಿವಯೋಗಾಶ್ರಮ ಟ್ರಸ್ಟ್ (ರಿ.), ದಾವಣಗೆರೆ.